سؤال 1. تعریف گواهی مبدأ به عنوان یک اصطلاح بین المللی چیست؟

پاسخ: گواهی مبدأ فرم چاپ شده ای است که به درخواست خریدار و به وسیله صادرکننده یا نماینده وی تکمیل و توسط اتاق های بازرگانی که مکان خاص مبدا یک کالا را گواهی می کند، تایید و صادر می شود.

سؤال 2. اصطلاح “کشور مبدأ کالا” از زبان شورای همکاری گمرکی به چه معناست؟

پاسخ: بر طبق ضوابطی که به منظور اجرای تعرفه گمرکی از لحاظ شرایط کلی یا هر اقدام مربوطه دیگر که برای مبادله کالا وضع می کنند، کشور مبدأ کالا کشوری است که کالا در آنجا تولید، ساخته یا پردازش شده باشد.

سؤال 3. گواهی مبدأ از لحاظ خریدار چه اهمیتی دارد؟

پاسخ : از لحاظ خریدار، هر گاه در مورد “کشور مبدأ” از لحاظ کیفیت و مشخصات کالا که اعتبار محل ساخت، برای او اهمیت داشته و بخواهد از این بابت اطمینان حاصل نماید، ترجیحاً به گواهی مبدأ که تحت ضوابطی خاص و با رعایت قواعد و اصولی که حاکم بر تعیین مبدأ صحیح کالا است و توسط اشخاص ذی صلاح صادر و تصدیق می شود بیش از هر چیزی بها می دهد.

سؤال 4. گواهی مبدأ از لحاظ مقامات کشور مقصد چه اهمیتی دارد؟

پاسخ: مقامات کشور مقصد نظیر بانک ها، وزارتخانه های صنعتی، کشاورزی، بهداری، دانشگاهی، مراکز تحقیقاتی و پژوهشی و غیره هر کدام می توانند در رابطه با مبدأ خاص مورد نظر، ارائه گواهی مبدأ را خواستار شوند. در این میان طبق معمول و بیش از همه گمرک و در مواردی وزارتخانه های صنعتی و بانک ها به گواهی مبدأ و ارائه آن توسط وارد کننده اهمیت می دهند و برای سازمان های مذکور (به لحاظ کیفیت کالا، تعرفه های ترجیحی، قراردادهای تهاتری و پایاپای، علائم تجاری، ممنوعیت ها و محدودیت ها به اعتبار کشور مبدأ) حائز اهمیت است.

سؤال 5. تعرفه های ترجیحی چیست؟

پاسخ: تعر فه های ترجیحی نوعاً به دلیل تفاوت در میزان حقوق گمرکی و عوارض ورودی نسبت به واردات کالای مشابه با تعرفه یکسان برای کشور ذینفع نسبت به سایر کشورها که مشمول ترجیحات خارج هستند، امتیازی برای کشور صادر کننده کالا محسوب می شود و در عین حال متضمن توسعه صادرات و شکوفایی اقتصاد آن کشور با کشورهایی است که احتیاج به حمایت هایی از این دست را داشته و اگر مورد حمایت کشورهای پیشرفته صنعتی قرار نگیرند، قادر به صدور کالای خود به خارج از مرزهای قلمرو گمرکی نیز نمی باشند. البته این نکته در قالب موافقتنامه های چند جانبه و تحت عنوان حمایت کشورهای پیشرفته از کشورهای در حال توسعه صادق است، منتهی شکل دیگر این مزایا زمانی است که موضوع مبادلات پایاپای بین دو یا سه گروه از کشورها و تقریباً در شرایط مساوی از لحاظ صنعت، اقتصاد برقرار شده و ترجیحاتی برای یکدیگر نسبت به دیگری کشورهای غیر عضو قائل شوند. در این صورت نیز شناخت کشور مبدأ حائز اهمیت خواهد بود، زیرا که قطعاً در صورت فقدان گواهی مبدأ استفاده از این ترجیحات میسر نخواهد شد.

سؤال 6. در ایران مراجع صادر کننده گواهی مبدأ چه سازمان هایی می باشند؟

پاسخ:مراجع صادر کننده گواهی مبدأ، اتاق های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بوده و در مناطق آزاد سازمان منطقه آزاد اقدام به صدور گواهی مبدأ می نماید. کلیه درخواست های صدور گواهی مبدأ باید از طریق سامانه یکپارچه صدور گواهی مبدأ الکترونیکی به آدرس   http://www.cscs.ir   اتاق های بازرگانی تحویل گردد.

سؤال 7. مدارک مورد نیاز برای صدور گواهی مبدأ چیست؟

پاسخ: 1. تصویر پروانه گمرکی 2. تصویر بارنامه حمل 3. تصویر فاکتور فروش در صورت درج شماره و تاریخ آن در متن گواهی مبدأ

سؤال 8. در چه مواردی واحد صدور گواهی مبدأ اصل پروانه گمرکی را مطالبه می نماید؟ 

پاسخ: در مورد صادرات فرش ها و گلیم های دستبافت ارائه اصل پروانه گمرکی جهت رویت الزامی است. همچنین در مواردی که به دلایلی مراجع صادر کننده گواهی مبدأ نسبت به اصالت تصویر پروانه گمرکی تردید داشته باشند، می توانند اصل پروانه گمرکی یا بارنامه حمل را مطالبه نمایند.

سؤال 9. آیا دارندگان کارت بازرگانی می توانند از هر اتاق بازرگانی گواهی مبدأ دریافت نمایند؟

پاسخ: دارندگان کارت بازرگانی با ارائه مدارک لازم ذکر شده می توانند از هر یک از اتاق های بازرگانی کشور گواهی مبدأ دریافت نمایند.

سؤال 10. مندرجات گواهی مبدأ شامل چه مواردی می باشد؟

پاسخ:1. مشخصات فرستنده یا صادرکننده کالا بر اساس بارنامه حمل 2. مشخصات گیرنده کالا بر اساس بارنامه حمل 3. کشور سازنده بر اساس مندرجات پروانه گمرکی یا گواهی مبدا کشور سازنده 4. مشخصات وسیله حمل بر اساس بارنامه حمل 5. مشخصات کالا بر اساس پروانه گمرکی و بارنامه حمل 6. وزن ناخالص، وزن خالص و نوع بسته بندی کالا 7. شماره و تاریخ فاکتور فروش (اختیاری)

سؤال 11. گواهی مبدأ به چند شکل صادر می شود؟

پاسخ: 1. فرم های A یا GSP (GENERALIZED SYSTEM OF PREFERENCES) که برای صادرات به کشورهای اروپایی (به غیر از 28 کشور عضو اتحادیه اروپا)، آمریکایی، اقیانوسیه، ژاپن، ترکیه، قزاقستان، قرقیزستان و … مورد استفاده قرار می گیرد. 2. فرم های گواهی مبدأ (CERTIFICATE OF ORIGIN) برای کشورهای عضور اتحادیه اروپا، عربی، آسیایی به غیر کشورهای اشاره شده در شماره 1 و کشورهای آفریقایی مورد استفاده قرار می گیرد. 3. فرم های PTA برای صادرات به کشور پاکستان صادر می شود.

سؤال 12. بنا به درخواست خریدار برای کدام یک از کشورها می توان از هر دو فرم گواهی مبدأ استفاده نمود؟

پاسخ: در کشورهای آسیای شرقی از جمله سنگاپور، چین، تایوان، هنگ کنگ، مالزی، کره و تایلند از هر دو نوع فرم می توان استفاده نمود.

سؤال 13. در مواردی که مشخصات صادر کننده در پروانه گمرکی با مشخصات صادر کننده در بارنامه تفاوت داشته باشد برای دریافت گواهی مبدأ چه باید کرد؟

پاسخ: چنانچه صادر کننده در بارنامه خود دارای کارت بازرگانی معتبر باشد و تقاضای دریافت گواهی مبدأ به نام خود را داشته باشد، می بایست صادر کننده پروانه طی نامه ای با امضای مدیرعامل یا دارنده کارت بازرگانی، خطاب به واحد صدور گواهی مبدأ پروانه صادراتی خود را با ذکر مشخصات جهت دریافت گواهی مبدأ به نام صاحب بارنامه واگذار نماید.

سؤال 14. واحد صدور گواهی مبدأ اتاق بازرگانی قم به غیر از صدور گواهی مبدأ چه خدمات دیگری ارائه می دهد؟

پاسخ: تایید امضای اسناد تجاری مانند قرارداد، فاکتور، پیش فاکتور، لیست بسته بندی، گواهی بهداشت، گواهی نباتی، گواهی بازرسی یا هر نوع سند تجاری دیگر که نیاز به تایید امضای توسط اتاق بازرگانی داشته باشد.

سؤال 15. آیا شرکت های حمل و نقل می توانند به عنوان صادر کننده، گواهی مبدأ دریافت نمایند؟

پاسخ: شرکت های حمل و نقل دارای کارت عضویت می باشند، و نه کارت بازرگانی، لذا مجوز صادرات ندارند. اما می توانند از طرف یک شرکت بازرگانی گواهی مبدأ دریافت نمایند.

سئوال 16. آیا گواهی مبدأ را فقط دارندگان کارت بازرگانی از اتاق های بازرگانی می توانند اخذ نمایند؟

پاسخ: خیر، دارندگان کارت اتاق تعاون، کارت پیله وری و مرزنشینان و کسانی که دارای مجوز موردی بوده می توانند گواهی مبدأ به نام خود دریافت نمایند

سئوال 17. آیا امضای صادرکننده در گواهی مبدأ الزامی می باشد؟

پاسخ: بله، برای اشخاص حقیقی امضای دارنده کارت و برای اشخاص حقوقی امضای مدیرعامل و مهر شرکت الزامی است.

سئوال18. چه کسانی حق امضای گواهی فرم A با اسناد تجاری را به عنوان صادر کننده دارند؟

پاسخ: دارندگان کارت بازرگانی علاوه بر خودشان می توانند به طور رسمی امضای افراد دیگری از جمله اعضاء هیات مدیره که در روزنامه رسمی نام آن ها آمده است را به اتاق معرفی نمایند. چنانچه به غیر از دارندگان کارت هر فرد دیگری امضای نماید، می بایست حتماً قبلاً امضای ایشان توسط دارنده کارت به واحد صدور گواهی مبدأ معرفی و کلیه مسئولیت های ناشی از اقدام ایشان را بپذیرد.

سئوال: 19. در مواردی که گواهی مبدأ مفقود می شود، آیا می توان گواهی مبدأ المثنی دریافت کرد یا خیر؟

پاسخ: صدور گواهی مجدد منوط به این است صادر کننده طی نامه ای به اتاق بازرگانی اعلام نماید که گواهی مبدأ مفقود شده و ضمن آن مسئولیت های احتمالی ناشی از گواهی مبدأ گم شده را پذیرا و مجددا درخواست صدور نماید.

سئوال 20. در مواردی که صادر کننده تقاضای گواهی مبدأ اصلاحی نماید، چه مدارکی را باید ارائه نمود؟

پاسخ: در صورتی که مندرجات اصلی گواهی مبدأ تغییری نکند و فقط اشتباه تایپی باشد، می بایست گواهی مبدأ صادره قبلی را عودت نموده و گواهی مبدأ جدید دریافت نماید. لیکن در مواردی که یکی از مندرجات اصلی از جمله آدرس صادر کننده، آدرس گیرنده، مشخصات وسیله حمل و مشخصات کمی و کیفی کالا تغییر کند، می بایست بارنامه جدید ارائه شود تا بر اساس آن اصلاحات صورت گرفته و گواهی مبدأ جدید صادر شود.

سئوال21. آیا ارائه مدارک مورد نیاز صدور گواهی مبدأ برای دریافت آن در همه موارد الزامی می باشد؟

پاسخ:  خیر، در مواردی که صادر کننده اقدام به صدور کالاهای فاسد شدنی (میوه، تره بار، گل و گیاه، ماهی و میگو، لبنیات) می نماید، و یا در برخی موارد در کشور عراق با اخذ تعهد از صادر کننده (مبنی بر ارائه مدارک بعد از مدت زمان توافق شده با اتاق) گواهی مبدأ صادر می شود. بدیهی است مدارک ارائه شده بعدی می بایست منطبق بر مندرجات گواهی مبدأ اخذ شده باشد.

سئوال: 22. در مواردی که اقلام صادراتی زیاد باشد تنظیم فرم گواهی مبدأ به چه صورت است؟

پاسخ: در چنین مواردی در ستون مشخصات کالا صادر کننده می بایست عبارت AS IN THE PAKING LIST NO …. ATTACHED را درج و در گواهی مبدأ نیز شماره PAKING LIST را ذکر نموده و PAKING LIST را به همراه گواهی مبدأ جهت تایید امضای ارائه نماید.

سئوال: 23. آیا می توان برای کالاهای خارجی که صادر می شوند گواهی مبدأ دریافت نمود؟ چه مدارکی مورد نیاز می باشد؟

پاسخ: بله، در چنین مواردی می بایست مدارک ورود که شامل گواهی مبدأ، بارنامه حمل به ایران، پروانه ورود و مدارک خروج که شامل پروانه گمرکی صادراتی، بارنامه حمل از ایران به کشور مقصد و گواهی مبدأ تایپ شده که در آن مبدأ کالا مشخص باشد ارائه شود.